KAMBANG KADA SAKAKI,
KUMBANG KADA SAIKUNG,
ALAM KADA BATAWING
Kisah Handap Y.S. Agus Suseno
Limbah mangibahi nyamuk pada ambutut
buyut nang nyanyak tajangak, Nining Niah bangsul ka tawing halat. Diandak sidin
wadah panginangan lawan pakucuran ka higa awak, bahindapang ka tawing, hadap ka
Nurjanah. “Cah, sarana diristaakan bahimat-himat, Tay ai,” jar hidin. “Ayu ha, bawa
batawakal. Basarah diri haja. Mudahan hati laki ikam tabuka...”
“Dimapang ulun kada marista, Ning?”
ujar Nurjanah. “Bahari, wayah bamula rusak lawan di ulun, bilang liwar kada
sakira ti pang inya. Ingat banar ulun, wayah panambaian kami batamuan. Wayah
Haji Ijun bapangantinan, mengawinakan Diyang. Ulun, Atun, lawan kakawalan nang
lain, umpat bahandip. Talu malam karasmin bilang liwar raminya bamamanda,
bajapin lawan bagagandutan haja, kalu?
“Inya jua nang bamula handak lawan
di ulun. Sangka ulun ti, inya handak lawan Atun. Sakalinya, kada. Ulun saurang,
nang ngaran bibinian, napa ha lagi? Tagal, nang ngaran ulun ti marasa urang
kadada, mati Abah mati Uma, gawian maambil upah manurih gatah wara, sawat jua
pang tapandir lawan di inya. Ujar ulun, ‘Pikirakan ha dahulu tuhuk-tuhuk, Ka
Ipin ai. Pian ti urang bapangkat, anak urang harat. Ujar paribasa: Raja lawan
Putri, Pantul lawan Amban. Bahati-hati mamilih, kalu am tapilih bangkung...’
“Tagal, Ka Ipin ti bilang liwar
karas pahatian. Hampian ingat, kalu, Ning? Bangsa talu bulan, saku, ada, nang
ulun baliung lamun saban kalian batamuan inya. Tagal, inya bakurinah mahadangi,
limbah ulun tuntung maambil upah manurihakan gatah Pambakal Ancah. Inya mahadangi
di batang banyu.
“Rahat banar inya maajaki,
manggayai, mambawai ulun bakunjangan, atawa ka pasaran. Tagal, ulun indah.
Supan. Ayungannya, inya baulah surat. Surat ti, diunjuknya ka Atun. Atun
maunjukakan ka ulun. Ujarnya, di surat: Nurjanah – ‘Nur’ ti, artinya
‘cahaya’. ‘Janah’, artinya ‘surga’. Alis, nangkaya bulan sahiris. Mata, mancar,
mancararat, mancarunung. Mambintang siang, nangkaya amas hanyar dituang. Limbah
katam, kami badatang...
“Hampian ingat, kalu, Ning, nang
ngaran ulun bilang kababang? Napang, inya banaran badatang! Hampian bahimat
mambujuki, mambisai, malamahi. Mancarii, wayah ulun kada hakun bulik ka rumah,
bamalam di rumah Julak Sanah di kampung subalah. Ujar hampian, ‘Ayu ha, Tay ai,
dihakuni ha. Lamun Nining habis umur, ikam dimapa am jua? Siapang nang manjaga? Lamunnya dasar judu ti, kada
pacangan ka lain, taka ikam jua...’
“Limbah dibujuki hampian ti, hanyar
ulun hakun, kalu? Han... Kada saapa, lalu kami bakawinan. Balalu, nang ngaran
Ka Ipin ti bagawi di Banjar, ulun maumpatinya. Tatinggal hampian saurangan di
sia.
“Balalu, ulun baanak Ambayau.
Wayahitu ti, Ka Ipin apik haja lakunnya. Biar balang kambingan, inya ingat haja
di waktu. Takananya, sambahyang haja. Baiknya pulang, inya kada suwah
balalakun. Bakakinuman, kada biasa. Batukar buntut, maginnya. Nang bujur harus
haja, tih.
“Balalu pulang... Nang ngaran inya
saing bacari, kami kawa baulah rumah saurang. Jadi, han, kami kada lagi umpat
badiam di wadah mintuha ulun.
“Tagal, tang nangapakah ha... Limbah
ulun baanak Muridi, Idup lawan Utuh, Ka Ipin balalu pina ubah banar. Bulik ka
rumah, talandung pada nang rajin. Ada nang kada sing bulikan lalu! Limbah talu
ari, hanyar bangsul. ‘Kaka aur banar. Banyak gawian...,’ ujar. Ulun ti, baranai
ham. Tagal, nang ulun sangkal, inya pinda kada pati rahat lagi mangilik anak.
“Suwah jua pang inya basuara: ‘Muyak,’
ujarnya, ‘anak, lalakian katia lalakian...’ Tagal, maraganya sakalinya kada
naitu ti haja. Inya bagandakan lawan kawalnya sagawian. Pandayangan babanaran!
“Limbah ulun tahu lawan bibiniannya
ti, napang ada, pada ulun rungkup ha. Inya papar kuciak. Sakanturan, urang
galu!
“Di rumah, malamnya Ka Ipin
basisigan. Minta maap. Basungkam. Nang ngaran laki, ulun maapi haja. Inya bajanji
kada lagi. Tagal, nang ngaran lalakian: muha basungkam, buntut mahambat, kalu
ah?
“Napang, kada saapa bangat pulang!
Dasar liur baungan! Masih haja lakunnya inya bagandakan lawan binuhung karing
ti!
“Napang ada, pada ulun tinggalakan
tajun ha saparanakan... Arba ulun kamari. Bacuntan. Wayah inya turun ka gawian. Tagal,
ulun tinggali pang surat. Jar ulun: Ka Ipin, kami mudik ka banua. Tasarah hampian
haja lagi. Dalas jadi balu, ulun kada hakun dimadu. Lamun hampian masih sayang anak,
tunti kami di rumah Nining malam Ahad kaina. Kita bapandir dimapa nang baiknya.
Lamunnya hampian kada hakun, punahakan haja ulun...”
*
Sambil manginang, Nining Niah
unggut-unggut mandangarakan. Mata sidin tapajam tabuncalak, nahap manjanaki
Nurjanah nang kasasahangan.
“Tuhuk haja sudah ulun baihtiar,
Ning ai. Bilang parak saban malam ulun batahajut, baistiharah. Sudah haja inya
ulun pintaakan banyu ka wadah urang alim, tagal tatap ham. Sudah jua lawan
sasarahnya, ulun umpani bakas makanan itik, sakira inya tabulik. Kahada ubah
jua. Taharat anggit urang, saku ah?
“Sabaluman mudik ka sia, inya ulun
kaduakan lawan pimpinannya. Di gawiannya ti, urang kada dibariakan babini atawa
balaki labih pada saikung. Lamunnya Ka Ipin takawin jua lawan pandayangan ti,
kaduduanya pacangan diampihi bagawi. Cah, maraha! Biar jara!”
“Ubui, ubui, ubuiii...,” Nining Niah
bakitar, mamusut banyu mata Nurjanah nang titik ka lampit. “Bawa basabar ha,
Tay ai. Bawa baistihpar. Batawakal. Lamun pariannya habis jua judu ikam lawan di
inya ti, napa ha? Tagal, ikam ti manis dagingan, Tay ai. Ayu ha. Kambang kada
sakaki, kumbang kada saikung, alam kada batawing... Malam Ahad? Haw, ni ti
malam Ahad, kalu?”
Babaya Nining Niah tuntung bapandir,
lawang bunyi digandah urang. Nining Niah lawan Nurjanah cagat puhun gulu.
“Assalamu’alaikuuum...”
“Wa’alaikum salaaam...”
Takajut Nining Niah manyahuti. Tangan sidin parak tahayut lampu samprung di
lantai. Kasadakan. Tahambur sapah pada muntung sidin.
Nurjanah ampih basisigan, hancap
mamusut banyu mata lawan tapih ayunan.
“Ayu, Tay, lakasi dibukai. Siapang,
hi? Ajin... Aku nia tuli biruangan. Suara laki ikam ah, atawa urang subalah?”
Nurjanah kada tahu suara siapa tu. Lamun
suara lakinya, inya pinandu. Sambil
badiri, mamusut banyu mata, inya bajalan mambuka sasunduk lawang.
Di palataran, ada urang. Maunjuk
surat. “Titipan kawitan Ipin di Banjar...,” ujar, balalu turun. Pindanya supir
taksi Hulu Sungai nang badiam di hilir. Di pinggir kartak ada taksi L300.
Limbah maambil surat mintuhanya, Nurjanah
naik ka rumah. Balalu ka padu. Baparak ka lampu. Mambuka surat. Mambaca. Tanganga.
“... Ari Jumahat, limbah bada, abahnya Ambayau handak mandatangi ikam kamari.
Bakandaraan. Sauranganan. Di Pal tujuhblas, diranjah trak batubara. Salamatan
haja di rumah sakit, tagal tagantar. Ngaran ikam haja nang dikuya...”
Nurjanah asa sasak hinak. Raum
panjanak. Duduk tadangkak.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar